Con hẻm nhỏ nằm khuất sau dãy nhà tập thể cũ từ lâu đã quen với tiếng xe máy nổ lụp bụp mỗi sớm, tiếng dao thớt va nhau chan chát từ quán bún bò của bà Sáu, và mùi hành phi thơm nức mỗi khi nước lèo sôi ùng ục. Chẳng ai nhớ quán bắt đầu từ bao giờ, chỉ biết rằng, nơi ấy là chỗ nương náu của không ít phận người xa quê, lỡ đường tìm đến.
Sáng ấy, trời vừa mưa xong. Đường nhựa loang loáng nước, đèn đường hắt ánh vàng nhạt xuống vũng nước nhảy nhót dưới gió. Một cô gái ngồi co ro ở góc tường, áo ướt dính sát vào người, mái tóc rối bù bởi gió. Cô ôm chặt chiếc balo cũ kỹ vào lòng như thể đó là thứ duy nhất còn lại trên đời để bấu víu.
Tên cô là Lan – mười chín tuổi. Cô vừa đặt chân lên thành phố chưa đến một ngày. Lan rời vùng quê nghèo ven biển với ước vọng đổi đời. Nhưng thành phố không dịu dàng như những giấc mơ cô từng kể với mẹ dưới gốc xoài mỗi chiều. Ngay buổi tối đầu tiên, Lan bị một người phụ nữ giả làm đồng hương bắt chuyện, rồi lừa mất sạch tiền và giấy tờ khi cô ngủ gục ở bến xe.
Lan run rẩy. Cô không dám khóc vì sợ nước mắt hòa cùng mưa sẽ làm mình yếu đuối thêm. Bụng cô réo lên từng cơn như muốn nhắc: “Mày còn sống không đấy?”. Nhưng tiền đâu để mà sống?
Đúng lúc ấy, một giọng phụ nữ lớn tuổi phát lên, cộc lốc nhưng không giấu được sự lo lắng:
— Ê nhỏ, ngồi đó chi giữa trời đất vầy? Lạnh chết!
Lan giật mình. Trước mặt cô là một người phụ nữ tầm ngoài năm mươi tuổi, thân hình đậm đà, mái tóc cột cao bằng chiếc kẹp nhựa sứt mẻ. Trên tay bà là rổ rau sống vừa rửa còn nhỏ nước.
Lan cúi đầu, lí nhí:
— Dạ… con… con mới lên thành phố. Con bị lừa mất hết rồi…
Bà nhìn Lan một lượt từ đầu đến chân. Không nói thêm gì, bà đặt rổ rau xuống ghế, mở nắp nồi nước lèo đang bốc khói:
— Vô đây ngồi. Ăn tô bún cho ấm bụng cái đã rồi nói gì nói.
Lan ngần ngại, nhưng cơn đói cuộn lên dữ dội khiến cô không cưỡng được. Cô kéo ghế, ngồi nép vào góc bàn. Bà Sáu nhanh thoăn thoắt: chan nước, thêm thịt bắp, vài lát chả, một muỗng sa tế đỏ au. Rồi bà đẩy tô bún đến trước mặt Lan, giọng đanh nhưng ấm:
— Ăn đi! Nhìn mặt là biết chưa được miếng gì vô bụng từ sáng tới giờ rồi.
Lan cầm đôi đũa run rẩy. Từng sợi bún nóng hổi trôi qua cổ họng, lan xuống bụng tạo thành một dòng ấm áp. Cô xúc động đến mức mắt cay xè. Có lẽ chưa bao giờ một tô bún lại khiến cô cảm thấy mình vẫn còn được nhìn nhận như con người đến vậy.
Ăn xong, Lan cúi đầu cảm ơn, rụt rè hỏi:
— Con… không có tiền. Khi nào có con gửi trả lại cho bà sau.
Bà Sáu phẩy tay:
— Trả cái gì! Mới lên thành phố mà gặp chuyện xui thì ai chẳng giúp. Ngủ đâu tối nay?
Lan lắc đầu. Bà Sáu thở dài:
— Thôi, còn cái gác xép trong kia, lên đó nằm tạm vài bữa. Mai bà kiếm cho chỗ làm.
Lan sững người. Mọi thứ đến quá nhanh và ngoài dự đoán.
— Bà giúp con nhiều vậy… con ngại lắm…
— Giúp thì giúp, ngại cái gì! Bà Sáu này không giàu có gì, nhưng còn giúp được ai thì giúp. Bà từng nghèo rớt mồng tơi chứ bộ! — bà cười thành tiếng, rồi quay lại xắt hành.
Lan bước lên gác xép, trải tấm chiếu cũ nằm xuống. Trần nhà thấp tới mức cô nằm nghiêng cũng nghe tiếng mái tôn sột soạt theo từng đợt gió. Nhưng với Lan, đó là thiên đường trong đêm đầu tiên ở chốn phồn hoa này.
Vài tháng trôi qua…
Lan trở thành cô phụ việc đắc lực của quán bún bò. Sáng phụ bà Sáu bán hàng, chiều sang xưởng may gần đó làm công nhật. Dù bận rộn, Lan luôn nở nụ cười, coi bà Sáu như ruột thịt. Bà Sáu cũng xem Lan như đứa con gái mình chưa từng sinh ra.
Một chiều, khi Lan đang dọn bàn, một vị khách ăn mặc chỉnh tề bước tới, ánh mắt lâu lâu lướt qua gương mặt Lan như dò xét. Ông ta để lại danh thiếp trên mặt bàn trước khi rời đi.
“Tổng Giám đốc Công ty May Đông Á – Ông Minh.”
Tối đó, Lan gọi theo số điện thoại ghi trên danh thiếp. Ông Minh mời cô đến công ty phỏng vấn.
Ông nói thẳng:
— Tôi thấy em có tố chất. Em nhanh nhẹn, biết nhìn sắc mặt khách. Một người như em không nên mãi rửa chén hay phụ quán vỉa hè. Nếu về làm việc cho tôi, lương gấp ba chỗ cũ, cơ hội thăng tiến rõ ràng.
Lan choáng váng. Tương lai trước mắt như mở ra một cánh cửa khác, rộng lớn hơn, sáng rực hơn.
Nhưng hình ảnh bà Sáu cứ hiện lên, đôi bàn tay khô nứt, tiếng ho lẫn với hơi nước từ nồi nước lèo mỗi sáng… Bà đã cứu cô, cho cô nơi để sống, để mơ tiếp giấc mơ dở dang.
Lan thức trắng đêm. Mọi câu hỏi quẩn quanh:
— Nếu đi, có phải là vô ơn?
— Nếu ở lại, liệu có tương lai không?
— Con đường nào mới là của mình?
Thương cô gái ở quê lên thành phố tìm việc bị lừa sạch tiền, bà lão bán bún bò tốt bụng cho cô một bát bún nóng và giới thiệu việc làm. Một ngày, cô biến mất, ai cũng nghĩ bà cụ bị lừa. Thế nhưng nhiều năm sau, người dân quanh đó nhìn thấy chuyện khiến ai cũng rơi nước mắt...
Sáng hôm sau, Lan tìm bà Sáu. Cô rụt rè kể về lời đề nghị đó. Bà Sáu nghe rồi chỉ cười:
— Đi đi con. Tuổi trẻ phải dám bước mới biết mình đi tới đâu. Ở đây hoài sau này hối hận. Bà lo được một mình mà.
Lan mừng nhưng vẫn cảm thấy nghèn nghẹn.
Đêm đó…
Ngoài trời mưa nặng hạt. Lan ngồi ở mép giường, nhìn bóng bà Sáu ngủ say dưới tầng, lòng trĩu nặng. Cô đặt lên bàn bếp một phong bì nhỏ — tất cả tiền cô tiết kiệm được, chỉ mong phần nào báo đáp.
Chiếc xe đón nhân viên mới sẽ đến lúc năm giờ sáng. Lan kéo vali, quay lại nhìn quán lần cuối.
“Con sẽ quay về… nhất định sẽ quay về…” — cô tự nhủ.
Cánh cửa khép lại không một tiếng động.
Lan không biết rằng… dưới lớp áo chăn mỏng, bà Sáu đã thức từ lâu. Đôi mắt già nua ươn ướt.
Bà lặng lẽ ngồi dậy, cầm phong bì lên. Những tờ tiền mỏng tang, cùng tờ giấy có dòng chữ run rẩy:
“Con xin lỗi… Một ngày nào đó con sẽ về, chăm sóc bà.”
Bà Sáu siết chặt tờ giấy vào ngực, miệng run run:
— Vậy là con cũng bỏ bà mà đi…
Một tia chớp xé ngang bầu trời, sáng rực cả quán bún nhỏ.
Tiếng mưa ngoài hiên rơi nặng hạt hơn…
Và từ giây phút ấy…
Số phận hai con người sẽ rẽ sang hai con đường khác biệt hoàn toàn.
Thành phố trong mắt Lan ngày xưa lắm sương mờ và ranh giới của người yếu thế. Nhưng khi trở lại sau mười năm, nó khác hẳn: những tòa nhà kính cao vút, ánh đèn quảng cáo xuyên đêm, và trong lòng Lan – một vị thế mới.
Từ một cô bé phụ quán, Lan đã trở thành Giám đốc Công ty thời trang Thu Lan, sở hữu chuỗi xưởng may với hơn trăm công nhân. Thành công mở ra những cánh cửa lớn, nhưng trong nội tâm, cánh cửa quá khứ chưa từng đóng lại.
Lan vẫn giữ chiếc phong bì cũ có dòng chữ xin lỗi năm nào. Hễ nhìn nó, cô lại nhớ đến người phụ nữ vun vén cho mình từng sợi hy vọng ngày đầu chới với.
Nhưng giữa những thành tựu rực rỡ ấy, Lan phải trả giá bằng không ít nỗi đau.
Năm đầu tiên đi theo ông Minh, Lan làm việc quên ăn quên ngủ. Từ nhân viên phụ việc, cô lên tổ trưởng rồi quản lý chỉ trong hai năm. Cô hiểu từng đường may mũi chỉ, hiểu công nhân cần gì, khách hàng tìm gì. Tất cả là nhờ năm tháng lăn lộn bên quán bún bò nhỏ, nơi cô học cách quan sát và thấu cảm.
Ông Minh – người từng đưa Lan đi từ con số 0 – lúc đầu xem cô như viên ngọc thô. Nhưng khi sức ảnh hưởng của Lan tăng lên, thái độ ông ta cũng đổi khác: cạnh tranh, kìm hãm và thậm chí tước đi nhiều cơ hội của cô.
Lan hiểu rằng, muốn đi xa, cô phải tự bước.
Và cô đã bước thật mạnh.
Tối sinh nhật 28 tuổi, Lan đứng trước kính trong căn hộ cao cấp. Khi mọi nhân viên hân hoan nâng ly mừng sự trưởng thành của công ty, Lan chỉ nhìn phản chiếu của chính mình: cô gái thị thành sắc sảo, kiêu hãnh… nhưng đơn độc.
Điện thoại rung. Tin nhắn từ số lạ:
“Quán bún bò Sáu dẹp rồi hả con? Bữa nay tui ghé mà không thấy bà bán nữa.”
Lan khựng lại. Trái tim như bị kéo ngược về mười năm trước.
Cô lập tức gọi lại nhưng thuê bao không liên lạc được.
Lan run bắn.
— Bà Sáu… bà đang ở đâu?
Chưa kịp bình tĩnh, Lan khoác áo, lái xe xuyên màn đêm trở về con hẻm cũ.
Quán bún bò năm nào giờ chỉ còn biển hiệu bạc màu đung đưa trong gió. Bên trong, nồi niêu bát đũa vẫn được bày gọn gàng như thể ngày mai sẽ bán lại. Nhưng khu gác xép vắng lặng đến bất thường.
Lan gặp chú Thành – hàng xóm đối diện – mới biết:
Bà Sáu đã phải nghỉ bán gần một năm. Gân tay yếu, hay đau lưng, lại thêm bệnh tim. Có lần ngất ngay tại quán, may hàng xóm đưa đi kịp. Giờ bà sống nhờ trợ cấp và tiền giúp đỡ lặt vặt từ những người từng thương mến.
Thương cô gái ở quê lên thành phố tìm việc bị lừa sạch tiền, bà lão bán bún bò tốt bụng cho cô một bát bún nóng và giới thiệu việc làm. Một ngày, cô biến mất, ai cũng nghĩ bà cụ bị lừa. Thế nhưng nhiều năm sau, người dân quanh đó nhìn thấy chuyện khiến ai cũng rơi nước mắt...
Lan nghe mà rụng rời.
— Sao không ai báo cho con?
Chú Thành thở dài:
— Con đi biệt tăm biệt tích, bà có giữ liên lạc được đâu…
Lan siết chặt tay. Chưa bao giờ cô thấy mình vô tâm đến vậy.
Con hẻm tối sẫm dường như nén cả một tiếng nấc dài của quá khứ.
Lan quyết định:
— Con sẽ tìm bằng được bà Sáu. Dù bà ở đâu… con cũng sẽ đưa bà về lại mái nhà của mình.
Sáng hôm sau, Lan đến trạm y tế nơi bà Sáu từng điều trị. Nhờ một cô y tá, Lan tìm được địa chỉ nơi bà tạm cư: một phòng trọ cũ ở khu lao động ven sông.
Lan đứng trước cánh cửa tôn mục mép, tay run không dám gõ.
Bao nỗi sợ ập đến:
— Bà có trách mình?
— Bà có hận mình vì đã ra đi không lời từ biệt?
— Nếu bà không tha thứ thì sao?
Trong khoảnh khắc, Lan thoáng muốn quay lưng bỏ chạy như mười năm trước… nhưng rồi cô hít sâu, cất tiếng:
— Bà Sáu ơi… Bà có nhà không ạ?
Cánh cửa khẽ hé. Một gương mặt gầy đi thấy rõ, tóc bạc trắng, đôi mắt vẫn sáng nhưng phảng phất sự mệt mỏi.
Bà Sáu nhíu mày:
— Cô là ai… tìm tui có chuyện gì?
Lan chết lặng.
Bà… không nhận ra cô nữa?
Cô sợ. Thật sự sợ.
Nhưng Lan buộc bản thân phải đối diện:
— Con là… Lan đây bà.
Câu nói vừa dứt, tay bà Sáu chợt cứng lại. Đôi mắt mở to, rồi lại thu nhỏ, như không dám tin điều mình nghe thấy.
Bà nuốt nước bọt khó khăn:
— Lan… Lan hả con? Con… về thật rồi sao?
Lan òa khóc như một đứa trẻ đã lạc đường quá lâu. Cô quỳ xuống nắm tay bà, ấm mà run rẩy:
— Con xin lỗi… con về rồi đây. Bà tha lỗi cho con, được không bà?
Một khoảng lặng dài.
Rồi bàn tay chai sần ấy nhẹ nhàng xoa đầu Lan — như chưa từng có giận hờn, chỉ có thương yêu và chờ đợi.
— Con đứng dậy đi. Về là được rồi. Bà không trách.
Lan úp mặt vào tay bà:
— Con muốn rước bà về sống với con. Con đã có thể lo cho bà rồi…
Bà Sáu mỉm cười nhàn nhạt, giọng khàn đặc của người đã chịu nhiều gió sương:
— Bà chỉ sợ… con lại đi mất thôi.
Lan bật khóc lớn hơn.
Cô biết mình sẽ không bao giờ rời đi nữa.
Nhưng chính lúc ấy…
Một giọng đàn ông vang lên sau lưng họ:
— Lan! Cuối cùng tôi cũng tìm được em rồi!
Lan quay lại.
Ông Minh đứng đó, lạnh lùng và căng thẳng.
Ánh mắt ông ta nhìn Lan không phải niềm vui gặp lại — mà là sự chiếm hữu.
Bà Sáu nhìn hai người, lo lắng:
— Ai vậy con?
Lan hít sâu, đứng chắn trước bà.
— Là quá khứ con không còn muốn quay lại nữa.
Ông Minh nhếch môi:
— Em nghĩ em có thể rời khỏi công ty dễ vậy sao? Hợp đồng vẫn còn hiệu lực. Nếu em bỏ đi, tôi sẽ khiến công ty của em… không còn đường sống.
Lời đe dọa ấy như lưỡi dao lạnh kề cổ.
Lan nắm tay bà chặt hơn.
Cô biết… sóng gió thực sự chỉ mới bắt đầu.
Từ hôm ấy, Lan dọn về sống cùng bà Sáu trong căn hộ cao cấp của mình. Bà Sáu ngỡ ngàng với cuộc sống đầy đủ, nhưng Lan nói:
— Bà ở đâu thì nơi đó là nhà của con.
Lan bố trí người chăm sóc và đưa bà đến bệnh viện tái khám định kỳ. Bà Sáu khỏe hơn. Mỗi buổi sáng, Lan đều dậy sớm nấu bún bò cho bà như ngày xưa bà đã nấu cho cô.
Bà Sáu ăn, vừa gật gù:
— Không bằng bà nấu, nhưng cũng ngon!
Lan bật cười, hạnh phúc hiện rõ trong từng nét mặt.
Nhưng nỗi lo về lời đe dọa của ông Minh đã thành hiện thực:
Đơn kiện phá hợp đồng xuất hiện. Khách hàng của Lan lần lượt bị ép quay lưng. Các xưởng may đứng trước nguy cơ đóng cửa.
Lan kiên cường, nhưng vẫn có lúc gục đầu bên bếp, cố giấu đi tiếng thở dài.
Một chiều, khi Lan chuẩn bị trả lời báo chí, bà Sáu gọi cô lại:
— Con ngồi xuống đây.
Lan ngạc nhiên nhìn bà. Bà đặt vào tay Lan mảnh giấy cũ kỹ ố vàng — chính là lá thư Lan để lại mười năm trước.
— Bà giữ nó mỗi ngày, mong con về đọc. Nay con đọc lại đi.
Lan run rẩy mở thư:
“Con xin lỗi… Một ngày nào đó con sẽ về, chăm sóc bà.”
Bên dưới là dòng chữ mờ đi theo năm tháng:
“Con sẽ không bao giờ bỏ bà một lần nào nữa.”
Lan nhớ lại: khi đó cô viết trong vội vã, nhưng giờ là lời thề thật sự.
Bà Sáu đặt tay lên vai Lan:
— Thành công hay thất bại… bà không quản. Chỉ cần con biết thương chính mình, còn lại bà sẽ luôn đứng bên con.
Lan nhìn bà — người mẹ không cùng huyết thống nhưng nặng nghĩa tình hơn bất cứ ai trên đời.
Cô đứng dậy:
— Con sẽ bảo vệ công ty. Con sẽ bảo vệ bà. Con không trốn chạy nữa.
Lan chủ động gặp ông Minh trước công chúng.
Trong buổi họp báo, Lan nói bình tĩnh nhưng kiên quyết:
— Tôi tôn trọng người đã giúp tôi những ngày đầu. Nhưng tôi không thuộc về ai ngoài chính mình. Công ty Thu Lan tồn tại vì hàng trăm lao động đang cần việc làm. Nếu ông muốn đối đầu, tôi sẽ không lùi bước.
Lời nói ấy lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều khách hàng từng hợp tác với Lan quay trở lại, đứng về phía cô. Báo chí đồng loạt ca ngợi cô gái “vươn lên từ vỉa hè”, tạo làn sóng ủng hộ lớn.
Ông Minh bị phản ứng ngược, buộc phải rút đơn kiện.
Lan thắng — một chiến thắng không chỉ trên thương trường mà còn chiến thắng chính nỗi sợ hèn yếu trong lòng mình.
Một buổi sáng nắng trong, Lan đưa bà Sáu về lại con hẻm năm xưa. Nhưng thay vì quán cũ, hôm nay trước mặt họ là một biển hiệu mới tinh:
“BÚN BÒ SÁU – GÌN GIỮ HƯƠNG VỊ YÊU THƯƠNG”
Bà Sáu sững người:
— Con… làm tất cả cái này cho bà?
— Không chỉ cho bà — Lan cười, — mà cho tất cả những người từng đói lòng lẫn đói tình thương như con năm ấy.
Ngày khai trương, khách đông kín. Những gương mặt xưa cũ tìm đến, ăn bát bún mà rơm rớm như được trở về tuổi trẻ. Bà Sáu ngồi ở quầy tính tiền, đôi mắt ánh lên niềm tự hào.
Lan đứng cạnh bà, nhẹ nhàng nói:
— Con đã về như lời hứa rồi, bà à.
Bà Sáu quay sang, nắm lấy tay Lan thật chặt.
— Bà biết. Bà đã luôn chờ con.
Nắng hắt qua mái hiên, rọi sáng hai con người từng cô độc giữa phố lớn, giờ đã có nhau như ruột thịt.
Họ mỉm cười.
Bát bún bò bốc khói thơm nức hương đời.
Một hành trình khép lại — để một mái nhà mở ra.
Vì tình thương chưa bao giờ lỗi hẹn.