Con dâu ch-ê m-ùi m-ắm của mẹ chồng, không ngờ lại nhận về bài học đắt giá khiến cả hai phải h-ối h-ận...

Ánh nắng chiều đổ dài trên sàn nhà lát gạch men bóng loáng, phản chiếu những chùm pha lê lấp lánh treo trên trần. Bà Năm ngồi lặng lẽ ở góc bàn ăn, tay cầm bát cơm trắng. Trước mặt bà là một chén nhỏ, đựng thứ nước chấm đặc trưng của quê nhà: mắm sống, thơm nồng, đậm đà. Đối với bà, đó không chỉ là món ăn, mà còn là cả một miền ký ức, một phần của tuổi thơ, của những bữa cơm đạm bạc nhưng ấm cúng bên cha mẹ.

Bà Năm đã ngoài bảy mươi, tóc đã bạc trắng gần hết, lưng còng hẳn đi theo năm tháng tảo tần. Sau khi chồng qua đời, bà theo con trai duy nhất là Hải và con dâu là Diệp lên thành phố sống. Hải là một người con trai hiếu thảo, nhưng lại quá bận rộn với công việc và cuộc sống đô thị. Diệp, con dâu bà, là một phụ nữ trẻ trung, hiện đại, luôn chú trọng đến hình thức và sự sang trọng. Cô ấy quản lý mọi việc trong nhà, từ bữa ăn đến cách bài trí, đều phải theo phong cách thành phố.

Bà Năm hiểu những khác biệt đó. Bà cố gắng thích nghi, cố gắng hòa nhập. Bà ăn những món ăn lạ lẫm, mặc những bộ quần áo mà Diệp mua cho, và cố gắng không gây phiền hà cho con cháu. Chỉ duy nhất một thói quen mà bà không thể bỏ: chấm mắm sống ăn cơm.

"Mẹ ơi, hôm nay con mời bạn bè đến ăn cơm đó," Diệp nói, giọng cô ta pha chút dặn dò. "Mẹ ăn uống từ tốn một chút nhé."

Bà Năm gật đầu hiền lành. Bà hiểu ý con dâu. Bà sẽ cố gắng không làm Diệp mất mặt.

Bữa cơm tối hôm đó, căn nhà tràn ngập tiếng cười nói của khách khứa. Diệp giới thiệu từng món ăn cầu kỳ mà cô ta đã chuẩn bị. Bà Năm ngồi ở vị trí thường ngày, lặng lẽ ăn cơm. Khi mọi người đang trò chuyện vui vẻ, bà Năm khẽ đưa bát cơm đến chén mắm sống quen thuộc.

"A, mắm sống! Lâu lắm rồi tôi mới thấy món này," một vị khách nam giới nói, vẻ mặt anh ta có vẻ tò mò.

Diệp nghe vậy, quay sang nhìn bà Năm. Khuôn mặt cô ta thoáng một vẻ không hài lòng.

"Ôi, cái mùi này. Mùi quê mùa ghê quá," Diệp nói, giọng cô ta pha chút châm biếm, đủ lớn để mọi người trong bàn đều nghe thấy. Cô ta cười gượng gạo, rồi quay sang vị khách. "Mẹ chồng cháu có thói quen ăn uống lạ lùng lắm. Chắc tại sống ở quê lâu."

Cả bàn ăn bỗng chốc im lặng. Bà Năm sững người. Bà nhìn Diệp, rồi nhìn những vị khách. Có người nhìn bà với ánh mắt thông cảm, có người thì tỏ vẻ ngại ngùng. Bà cảm thấy một sự hổ thẹn, một nỗi đau nhói lên trong tim. Những lời nói của con dâu, sắc lạnh như nhát dao, đã đâm thẳng vào cái phần sâu kín nhất trong tâm hồn bà: lòng tự trọng của một người già, một người mẹ.

Bà Năm cố gắng mỉm cười, một nụ cười gượng gạo. Bà không nói gì, chỉ lặng lẽ đặt chén mắm xuống, rồi tiếp tục ăn cơm. Bữa cơm tối hôm đó, đối với bà, trở thành một sự tra tấn. Mùi mắm sống quen thuộc, giờ đây, lại trở thành một thứ mùi "quê mùa ghê quá".

Đêm hôm đó, bà Năm trằn trọc không ngủ được. Lời nói của con dâu cứ văng vẳng bên tai bà. Bà tự hỏi, mình đã làm gì sai? Mình đã sống cả đời vì con vì cháu, giờ đây, chỉ một thói quen nhỏ bé cũng bị coi là "quê mùa", bị chê bai trước mặt người ngoài. Bà cảm thấy mình thừa thãi, mình trở thành gánh nặng cho con cháu.

Sáng hôm sau, khi ông Hải và bà Diệp còn đang ngủ say, bà Năm lặng lẽ thu dọn đồ đạc. Bà chỉ mang theo một chiếc túi vải cũ kỹ, bên trong là vài bộ quần áo sờn cũ và những kỷ vật nhỏ của chồng. Bà viết một lá thư ngắn, đặt trên bàn, rồi lặng lẽ bước ra khỏi nhà. Bà không muốn làm phiền ai, không muốn ai hay biết.

Bà đi bộ dọc con đường quen thuộc, nơi những tòa nhà cao tầng mọc san sát, nơi những chiếc xe cộ ồn ào. Bóng dáng nhỏ bé, xiêu vẹo của bà dần khuất sau những con phố tấp nập, hòa vào dòng người xa lạ. Không một ai trong khu phố hay biết, người phụ nữ già đó đã rời đi, mang theo một nỗi niềm không thể nói.

Chương 2: Lần Về Tìm Mẹ

Hai tuần sau, căn nhà thành phố của Hải và Diệp trở nên trống vắng lạ thường. Diệp thỉnh thoảng lại than phiền rằng bà Năm đi vắng quá lâu, không biết bao giờ mới về. Hải thì bận bịu với công việc, cũng không mấy quan tâm đến việc mẹ đi đâu, làm gì. Anh nghĩ, mẹ đã về quê thăm họ hàng như mọi khi.

Cho đến một ngày, khi Diệp định dọn dẹp phòng của bà Năm để tận dụng không gian, cô ta mới thấy lá thư bà để lại trên bàn. Diệp đọc, và khuôn mặt cô ta dần biến sắc. Cô ta đưa cho Hải. Hải đọc, đôi mắt anh ta mở to.

"Mẹ về quê rồi," Hải nói, giọng anh ta run rẩy. "Mẹ nói mẹ muốn sống ở quê."

Diệp cảm thấy một sự lo lắng mơ hồ. Cô ta nhớ lại lời mình đã nói về mùi mắm sống hôm trước.

"Anh ơi, hay là mẹ giận mình rồi?" Diệp nói, giọng cô ta lo lắng.

Hải không nói gì, chỉ lặng lẽ chuẩn bị đồ đạc. Anh biết, mẹ anh là người sống tình cảm. Chắc chắn đã có chuyện gì đó khiến bà phải bỏ đi như vậy. Anh và Diệp vội vàng về quê.

Khi họ về đến làng, không khí vẫn bình yên như mọi khi. Họ đến căn nhà cũ của bà Năm. Ngôi nhà vẫn vậy, mái ngói cũ kỹ, khu vườn nhỏ xanh mướt. Nhưng điều khiến họ ngạc nhiên là trong nhà có tiếng cười nói.

"Mẹ ơi!" Hải gọi, giọng anh ta nghẹn ngào.

Bà Năm ngẩng lên nhìn con trai và con dâu. Đôi mắt bà vẫn bình thản, không một chút biểu cảm nào.

"Các con về rồi à?" Bà nói, giọng bà vẫn nhỏ nhẹ, điềm tĩnh.

"Mẹ ơi, mẹ về nhà đi mẹ! Chúng con xin lỗi mẹ!" Hải vừa nói vừa quỳ xuống.

Diệp cũng quỳ xuống bên cạnh chồng, nước mắt giàn giụa. "Mẹ ơi, chúng con sai rồi! Chúng con đã không nghĩ cho mẹ! Chúng con xin mẹ tha thứ!"

Bà Năm nhìn hai con, đôi mắt bà vẫn bình thản. Bà không nói gì.

"Mẹ ơi, mẹ đừng giận chúng con mà. Mẹ về nhà đi. Chúng con sẽ chăm sóc mẹ thật tốt. Mẹ muốn ăn gì, chúng con cũng sẽ chiều mẹ," Hải nói, giọng anh ta run rẩy.

Diệp cũng tiếp lời. "Mẹ ơi, chúng con biết lỗi rồi. Chúng con sẽ không bao giờ để mẹ phải chịu thiệt thòi nữa. Mẹ là mẹ của chúng con mà."

Bà Năm thở dài một tiếng. Bà nhìn vào mắt con trai, rồi nhìn con dâu.

"Các con à, mẹ già rồi. Mẹ chỉ muốn sống những ngày cuối đời bình yên thôi. Mẹ không cần ai chăm sóc. Mẹ chỉ cần một nơi để đặt lưng, và một chút tình thương," bà Năm nói, giọng bà vẫn nhỏ nhẹ nhưng đầy sự từng trải.

"Mẹ ơi, chúng con đã sai thật rồi. Chúng con đã không biết trân trọng mẹ," Hải nói, nước mắt chảy dài. "Chúng con đã quá vô tâm."

"Sự vô tâm của các con, mẹ đã nếm trải đủ rồi," bà Năm đáp. "Các con nói mùi mắm quê mùa. Nhưng các con có nghĩ, mùi mắm đó là mùi của quê hương, mùi của tình cha nghĩa mẹ không? Các con có nghĩ, nó là mùi của những năm tháng mẹ vất vả nuôi các con khôn lớn không?"

Diệp cúi gằm mặt, không dám nói gì. Nước mắt cô ta bắt đầu rơi lã chã. Cô ta nhớ lại lời mình đã nói hôm đó, nhớ lại ánh mắt của bà Năm. Cô ta chợt nhận ra, mùi mắm ngày xưa không hôi bằng thái độ hôm đó.

"Mẹ ơi, chúng con xin lỗi mẹ. Chúng con đã quá sai rồi," Diệp nói, giọng cô ta nghẹn lại.

Chương 3: Lá Giấy Bất Ngờ Từ Người Hàng Xóm

Khi mọi chuyện vẫn còn đang trong không khí căng thẳng, một người hàng xóm của bà Năm, bác Ba, bước vào. Bác Ba là người thân thiết với gia đình bà Năm từ lâu. Bác ấy cầm một phong bì trên tay.

"Bà Năm ơi, con bé Mai dặn tôi đưa cái này cho cô chú Hải," bác Ba nói, giọng ông bình thản.

Hải và Diệp nhìn nhau, vẻ mặt đầy thắc mắc. Diệp cầm lấy phong bì, mở ra. Bên trong là một tờ giấy, được viết bằng nét chữ ngay ngắn, và bên dưới có con dấu đỏ chói của cơ quan công chứng. Đó là giấy tờ chuyển nhượng quyền sở hữu căn nhà thành phố.

Hải và Diệp chết lặng. Căn nhà thành phố, tài sản lớn nhất của họ, đã được chuyển nhượng.

"Cái gì thế này?" Hải gào lên. "Chuyển nhượng cho ai?"

Diệp nhìn xuống dưới cùng của tờ giấy, và đôi mắt cô ta mở to. Tên người được chuyển nhượng là Nguyễn Thị Mai.

"Mẹ... mẹ làm sao mà có thể làm vậy? Mẹ đã chuyển nhượng nhà cho con bé Mai sao?" Hải gào lên, khuôn mặt anh ta đỏ bừng. "Tại sao chúng con không biết?"

Bà Năm nhìn con trai và con dâu, đôi mắt bà vẫn bình thản.

"Thì mẹ thấy con bé Mai nó thương mẹ, nó trân trọng mẹ. Nó không chê bai mẹ. Nó biết quý trọng những gì thuộc về quê hương, về cội nguồn," bà Năm nói, giọng bà không chút thay đổi. "Mẹ già rồi, không biết sống được bao lâu nữa. Mẹ muốn nó có chỗ ở. Nó là đứa cháu mồ côi, cuộc đời nó đã khổ nhiều rồi."

Hải và Diệp sững sờ. Họ không ngờ, người mẹ già yếu đuối, hiền lành bấy lâu nay lại có thể làm một việc quyết đoán và bất ngờ như vậy. Họ không ngờ, bà đã âm thầm tính toán, âm thầm chuẩn bị cho điều này.

Diệp nhìn Mai, cô bé đang đứng lặng lẽ ở một góc, đôi mắt ngây thơ nhìn bà Năm. Mai không hề biết về chuyện căn nhà được chuyển nhượng.

"Mẹ ơi, nhưng đó là nhà của chúng con mà! Mẹ ở với chúng con mà!" Diệp chen vào, giọng cô ta đầy vẻ oán trách.

"Nhà không phải của cha mẹ con nữa," bà Năm nói, giọng bà bỗng trở nên kiên quyết. "Mẹ đã sang tên cho Mai rồi. Con nào thương, đất sẽ thương lại."

Hải và Diệp chết lặng. Lời nói của bà Năm như một nhát dao đâm thẳng vào tim họ. Họ không ngờ, người mẹ già hiền lành, cam chịu bấy lâu nay lại có thể làm một việc như vậy. Họ không ngờ, bà đã âm thầm tính toán, âm thầm chuẩn bị cho điều này.

Diệp, trong khoảnh khắc đó, bật khóc nức nở. Cô ta không khóc vì mất nhà, mà khóc vì nhận ra sự vô tâm của mình, nhận ra những lỗi lầm mà cô ta đã gây ra. Cô ta nhớ lại lời mình đã nói về mùi mắm sống, nhớ lại thái độ khinh thường của mình. Cô ta chợt nhận ra một cách sâu sắc: mùi mắm ngày xưa không hôi bằng thái độ hôm đó. Cái thái độ đã làm tổn thương một người mẹ, một người bà, đến mức họ phải lặng lẽ rời đi.

Chương 4: Quyết Định Của Lòng Hối Hận

Sau cú sốc ban đầu và nỗi đau xé lòng, ông Hải và bà Diệp nhận ra tình hình nghiêm trọng. Căn nhà thành phố, toàn bộ tài sản mà họ đã mặc nhiên coi là của mình, giờ đây thuộc về Mai, một cô cháu gái mồ côi. Và người đã đưa ra quyết định đó lại là bà Năm, người mẹ mà họ đã từng đối xử vô tâm.

Họ không còn nghĩ đến việc đòi lại nhà cửa nữa. Điều quan trọng hơn lúc này là phải chuộc lỗi với mẹ, phải hàn gắn lại mối quan hệ đã rạn nứt.

"Mẹ ơi, chúng con xin lỗi mẹ. Chúng con không muốn nhà nữa. Chúng con chỉ muốn mẹ về sống với chúng con thôi," Hải nói, giọng anh ta nghẹn ngào. "Chúng con sẽ dọn về đây sống cùng mẹ. Chúng con sẽ chăm sóc mẹ thật tốt."

Diệp cũng quỳ xuống, nước mắt vẫn chảy dài. "Mẹ ơi, xin mẹ hãy cho chúng con một cơ hội. Chúng con sẽ thay đổi. Chúng con sẽ không bao giờ để mẹ phải buồn nữa."

Bà Năm nhìn hai con, đôi mắt bà vẫn bình thản. Bà không nói gì, chỉ lặng lẽ nhìn Mai, đứa cháu gái đang bóp chân cho bà.

Mai, từ đầu đến giờ, vẫn đứng đó, ngây thơ không hiểu chuyện gì. Cô bé không hề biết mình đang sở hữu một căn nhà lớn ở thành phố. Cô bé chỉ biết, bà Năm là người bà yêu thương nhất, và cô bé muốn bà được hạnh phúc.

Bà Năm thở dài một tiếng. Bà nhìn vào mắt con trai, rồi nhìn con dâu. Bà thấy được sự hối hận chân thành trong đôi mắt họ.

"Mẹ đồng ý," bà Năm nói, giọng bà vẫn điềm tĩnh. "Mẹ đồng ý về sống chung với các con. Nhưng các con phải nhớ một điều: 'Con nào thương, đất sẽ thương lại.' Mẹ đã trao nhà cho Mai rồi. Mẹ muốn các con hiểu được giá trị thực sự của tình thương, của lòng hiếu thảo."

Hải và Diệp mừng rỡ. Họ không ngờ bà Năm lại đồng ý dễ dàng như vậy. Họ biết, đây là cơ hội cuối cùng để họ chuộc lỗi.

Gia đình ông Hải và bà Diệp dọn về sống cùng bà Năm trong căn nhà tổ ở quê. Lần này, mọi thứ đã khác. Diệp không còn là cô con dâu kênh kiệu, hiện đại ngày nào. Cô ta thay đổi hoàn toàn. Cô ta học cách nấu những món ăn quê mùa mà bà Năm thích. Cô ta tự tay dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc bà Năm từng ly từng tí.

Mỗi bữa ăn, Diệp đều chủ động bày ra chén mắm sống cho bà Năm. Cô ta không còn chê bai mùi mắm nữa, mà ngược lại, cô ta còn hỏi bà Năm cách pha mắm sao cho ngon. Mùi mắm sống quen thuộc giờ đây không còn là "mùi quê mùa" nữa, mà là mùi của sự hàn gắn, mùi của tình thân.

Ông Hải cũng vậy. Anh ta dành nhiều thời gian hơn cho mẹ, trò chuyện với bà, lắng nghe bà kể chuyện. Anh ta nhận ra, mẹ anh là một kho tàng kiến thức, là một người phụ nữ đầy trí tuệ và sự bao dung.

Mai, đứa cháu gái, vẫn hiếu thảo và trân trọng bà Năm. Bà Năm nhìn thấy Mai, nhìn thấy Hải và Diệp đang cố gắng chuộc lỗi, lòng bà cảm thấy bình yên.

Chương 5: Di Sản Của Lòng Hiếu Thảo

Thời gian trôi qua, căn nhà tổ của bà Năm lại tràn ngập tiếng cười nói. Không còn những ánh mắt dò xét, những lời nói châm chọc. Thay vào đó là sự quan tâm, sự yêu thương chân thành.

Bà Năm sống những ngày cuối đời trong sự bình yên và hạnh phúc. Bà vẫn ngồi ở góc bàn ăn, chấm mắm sống ăn cơm, nhưng lần này, không ai chê bai. Ngược lại, Hải và Diệp còn khuyến khích bà ăn, và thỉnh thoảng còn ăn thử cùng bà. Mùi mắm sống giờ đây đã trở thành một phần không thể thiếu trong bữa cơm gia đình.

Hải và Diệp, sau này, cũng đã thay đổi rất nhiều. Họ đã học được bài học về sự vô ơn và sự biết ơn. Họ đã học được rằng, giá trị của một con người không nằm ở tài sản, mà ở tấm lòng. Họ nhìn Mai, nhìn cách cô bé sống, và họ cảm thấy một sự tự hào thầm kín. Mai, sau này lớn lên, vẫn giữ được sự hiếu thảo và trân trọng bà Năm. Cô bé đã dùng số tiền từ căn nhà để học hành, để giúp đỡ những người khó khăn, để lan tỏa tình yêu thương mà bà Năm đã dạy cho cô.

Câu chuyện về bà Năm và bản di chúc đã trở thành một câu chuyện truyền miệng trong làng. Người dân đều nể phục bà Năm, người phụ nữ đã dùng trí tuệ và tình thương của mình để dạy cho con cháu một bài học đắt giá. Họ nói rằng, bà Năm đã chứng minh một điều: "Con nào thương, đất sẽ thương lại." Và gia đình ông Hải, bà Diệp, chính là minh chứng sống cho câu nói đó.

Di sản mà bà Năm để lại không chỉ là căn nhà, mà là một bài học về tình nghĩa, về lòng hiếu thảo, và về sự công bằng. Bà đã dạy cho con cháu biết, mùi mắm sống không hôi bằng thái độ vô tâm, và tình thương là thứ tài sản quý giá nhất mà con người có thể trao tặng cho nhau. Bà đã sống một cuộc đời trọn vẹn, không còn nỗi buồn vương vấn. Bà biết, bà đã trao đi đúng lúc, đúng người, để những giá trị của tình thân, của sự biết ơn sẽ mãi mãi được trân trọng và lan tỏa.