CHƯƠNG 1 – BÍ MẬT BÊN TRONG CHIẾC BÌNH CŨ
Ngọc luôn tự hào về gia đình chồng mình. Năm năm làm dâu, cô chưa bao giờ chứng kiến bố mẹ chồng to tiếng hay nhìn nhau bằng ánh mắt bất hòa. Bố chồng cô, ông Lâm, là người đàn ông điềm đạm, sống tình cảm và hết mực yêu thương vợ. Ông chăm sóc bà Mai từng li từng tí: nhắc uống thuốc mỗi sáng, pha trà gừng khi trời trở lạnh, nắm tay bà mỗi khi hai người đi dạo trong vườn. Tình yêu của họ, theo lời ông vẫn hay nói, là “tình nghĩa vợ chồng sắt son, đã qua bao bão giông cuộc đời”.
Ngọc thường nói với chồng: “Em chỉ mong chúng ta sau này được như bố mẹ. Yêu nhau cả đời, bên nhau đến bạc đầu.” Tùng, chồng cô, luôn mỉm cười: “Anh cũng mong vậy, em à.”
Nhưng hạnh phúc lâu bền của Ngọc, giống như một tấm gương phản chiếu, bỗng chốc rạn nứt vào một buổi chiều cuối tháng Tám. Bố chồng cô đột ngột ra đi sau một cơn bạo bệnh. Cả gia đình chìm trong đau thương. Bà Mai gần như suy sụp hoàn toàn. Ngọc nhìn mẹ chồng ngồi thẫn thờ, đôi mắt đỏ hoe, tim cô đau như cắt.
Tang lễ đã qua. Căn nhà bỗng chốc trở nên trống trải, lặng im đến lạ thường. Mọi người bắt đầu dọn dẹp đồ đạc của ông Lâm. Tùng và Quang, hai con trai, phụ trách phòng làm việc của bố. Ngọc được giao lau dọn phòng thờ, nơi bố cô vẫn thường ngồi thiền, và cũng là nơi ông trưng bày những kỷ vật quý giá.
Ngọc nhẹ nhàng phủi bụi trên các bức ảnh: ảnh cưới của bố mẹ chồng, ảnh gia đình khi Tùng và Quang còn nhỏ, những chiếc bình gốm sứ cũ kỹ mà mẹ chồng từng kể là món quà đặc biệt bố tặng bà. Cô thầm cười nhớ lại những lời kể của mẹ chồng: “Chiếc bình này, ông ấy từng giấu rất kỹ, coi như bảo vật của gia đình.”
Khi đang lau chiếc bình, tay Ngọc vô tình chạm mạnh. Chiếc bình rơi xuống sàn, vỡ tan tành. Tiếng “choang” vang lên khiến cô giật mình, tim như ngừng đập. Ngọc quỳ xuống, vội nhặt những mảnh vỡ, nước mắt chực trào. Nhưng rồi, trong lúc nhặt mảnh lớn nhất, cô phát hiện một chiếc túi nhỏ gói trong vải lụa ẩn sâu dưới lớp bụi của bình.
Ngọc run rẩy mở túi. Bên trong là một tập tiền dày, có thể lên đến vài trăm triệu, cùng một lá thư cũ đã ngả màu. Cô sững sờ. Tay run run cầm lấy lá thư, đọc từng dòng chữ viết tay quen thuộc của bố chồng:
“Gửi con, nếu một ngày con đọc được những dòng này, có nghĩa là bố đã không còn trên cõi đời này. Bố đã cất giữ lá thư này và số tiền này trong nhiều năm, nhưng chưa bao giờ đủ can đảm để nói ra sự thật. Bố đã có lỗi với mẹ của các con, và với cả một người phụ nữ khác. Hai mươi lăm năm trước, trong một chuyến công tác xa, bố đã có một mối quan hệ không đứng đắn, và có một đứa con gái với người phụ nữ đó. Bố đã không thể thừa nhận con bé. Dù bố vẫn chu cấp cho mẹ con họ, nhưng sự day dứt trong lòng chưa bao giờ nguôi ngoai. Số tiền này là những gì bố tích cóp, và bố muốn nhờ các con gửi cho mẹ con họ. Hãy nói với mẹ của các con rằng bố yêu bà ấy rất nhiều, và xin bà ấy tha thứ cho một phút lầm lỗi của tuổi trẻ.”
Ngọc đọc đi đọc lại, mắt rưng rưng. Không phải vì chiếc bình vỡ, mà vì sự thật quá đỗi phũ phàng. Người bố chồng hiền lành, mẫu mực mà cô ngưỡng mộ bấy lâu nay, lại giữ trong lòng một bí mật động trời suốt hai mươi lăm năm.
Ngọc cầm túi tiền, đi tìm chồng. Tùng và Quang đứng lặng người khi cô trao lá thư và số tiền. Gương mặt họ biến đổi từ bàng hoàng sang phẫn nộ, rồi đau đớn. Quang lầm bầm: “Không thể nào… Bố sao lại làm vậy…?” Tùng ôm đầu, ngồi sụp xuống. “Bố… sao bố lại để chuyện này kéo dài cả đời…”
Ba người quyết định phải nói với mẹ chồng. Bà Mai đang ngồi trên sofa, tay cầm chiếc khăn tay của ông, ánh mắt nhìn xa xăm. Tùng đưa lá thư, mẹ chồng nhận lấy, đọc từng dòng. Gương mặt bà biến sắc, từ ngạc nhiên, sang hoài nghi, rồi đau đớn tột cùng.
“Không… không thể nào… Ông ấy đã nói… ông ấy yêu tôi cả đời… Không thể nào…” Bà ôm mặt khóc nức nở, giọng run rẩy. Rồi bà đứng dậy, lặng lẽ đi vào phòng, khóa cửa lại. Ba người con đứng ngoài, gọi mãi chỉ nhận được tiếng nức nở đau đớn từ bên trong. Căn nhà chìm trong im lặng nặng nề, chỉ còn lại tiếng thở dài và nước mắt.
Đêm ấy, bà Mai không ăn, không uống. Sáng hôm sau, khi Tùng và Quang cố khuyên bà, bà chỉ lặng lẽ nói: “Đừng nhắc đến chuyện đó nữa. Hãy để ông ấy ra đi thanh thản. Mẹ không muốn nghe, không muốn thấy.”
Quang, với tư cách con cả, kiên quyết: “Mẹ, nhưng đây là di nguyện cuối cùng của bố. Bố đã day dứt cả đời vì chuyện này.”
Bà Mai nhìn Quang, ánh mắt đầy đau thương: “Di nguyện? Con nói là di nguyện? Di nguyện của ông ấy là làm mẹ đau khổ sao? Mẹ đã yêu ông ấy cả đời… Con có hiểu không? Đừng nhắc nữa.”
Tùng và Ngọc lặng im. Họ hiểu nỗi đau của mẹ, nhưng cũng thấy day dứt cho bố đã khuất. Ngọc nắm tay Tùng, dịu dàng: “Anh biết không, cả bố và mẹ đều đau khổ. Nỗi đau của bố là day dứt, còn của mẹ là bị phản bội. Cách tốt nhất là hãy cho mẹ thấy, dù bố có lỗi, nhưng tình yêu ông dành cho mẹ là thật lòng. Và đứa con gái kia, cô ấy đã mất mẹ, chỉ còn mình… Có lẽ mẹ sẽ hiểu và tha thứ.”
Tùng và Quang quyết định nói chuyện lại với mẹ. Lần này, họ không chỉ nhắc đến di nguyện, mà còn nói về sự day dứt của bố và cảnh ngộ cô con gái riêng. Bà Mai lắng nghe, gương mặt vẫn bi thương, nhưng ánh mắt bớt phẫn nộ, thay vào đó là suy tư.
Sau một đêm dài trằn trọc, bà Mai gọi hai con vào phòng: “Mẹ… mẹ đã nghĩ kỹ rồi… Mẹ sẽ tha thứ cho ông ấy. Và các con… hãy làm theo lời ông ấy. Bố con… ông ấy đã chịu đủ rồi.”
Tùng và Quang ôm mẹ, nước mắt rơi. Họ biết rằng, dù tha thứ, vết thương lòng vẫn còn đó.
Và giờ đây, hành trình tìm người con gái riêng của bố bắt đầu…
CHƯƠNG 2 – HÀNH TRÌNH TÌM CON GÁI RIÊNG
Sáng hôm sau, Tùng và Quang gặp nhau trong phòng khách, ánh mắt cả hai đầy quyết tâm nhưng cũng lẫn nỗi lo sợ. Họ biết rằng hành trình tìm người con gái riêng của bố sẽ không đơn giản. Những thông tin trong lá thư quá ít ỏi: chỉ nhắc đến chuyến công tác xa, một người phụ nữ và cô con gái.
“Anh có nghĩ là mẹ sẽ ổn nếu biết con bé là ai không?” Tùng hỏi, giọng đầy lo lắng.
Quang lắc đầu: “Không. Mẹ đã chịu đủ rồi. Nhưng bố đã để lại di nguyện, và chúng ta phải làm. Không thể để ông ấy mang nỗi day dứt này xuống mồ mà không ai biết.”
Ngọc, đứng bên cạnh, đặt tay lên vai Tùng: “Em sẽ đi cùng anh. Chúng ta cần tìm cô bé, để mọi chuyện được rõ ràng, và để mẹ hiểu.”
Ngày hôm đó, Quang nhờ một người bạn trong ngành công an, dựa vào những dữ liệu còn sót lại trong lá thư của bố: tên một khách sạn nơi ông từng công tác, một số địa chỉ cũ, và vài manh mối mơ hồ về người phụ nữ. Họ bắt đầu lần theo những dấu vết ấy, đi từ Sài Gòn ra các tỉnh miền Trung, nơi bố từng công tác.
Hành trình không hề dễ dàng. Mọi nơi họ đến, người phụ nữ và con gái đã chuyển đi nơi khác. Một tuần trôi qua, những nỗi thất vọng và căng thẳng đè nặng lên tâm trí Tùng và Quang. Mỗi lần tìm đến địa chỉ cũ, họ chỉ nhận được những ánh mắt nghi ngại và câu trả lời lạnh nhạt: “Họ đã đi rồi, không ai biết họ ở đâu nữa.”
Ngọc vẫn lặng lẽ bên hai anh em, không rời một bước, nhưng trong lòng cô trỗi dậy một nỗi lo sợ khác: khi gặp được cô bé, liệu cô ấy có chịu nghe câu chuyện, có sẵn sàng tha thứ cho một người bố đã khuất mà chưa từng biết đến sự tồn tại của mình?
Một buổi chiều mưa tầm tã, Quang nhận được điện thoại từ một người bạn cũ, nói rằng đã tìm được manh mối về một cô gái tên Thủy, khoảng 25 tuổi, sống một mình ở một căn chung cư nhỏ. Quang nhắn tin ngay cho Tùng: “Anh biết nơi rồi. Ngày mai chúng ta đi tìm cô ấy.”
Sáng hôm sau, cả ba người lên đường. Ngôi nhà của Thủy nằm trong một khu chung cư nhỏ, cửa sổ khóa kín, không một tiếng động. Quang gõ cửa, chờ đợi. Một lát sau, cánh cửa hé mở, và một cô gái trẻ xuất hiện. Khuôn mặt cô trông rất quen thuộc, gương mặt thanh tú, ánh mắt sáng nhưng có chút cảnh giác.
“Chào cô, tôi là Quang… Đây là anh trai tôi, Tùng, và vợ tôi, Ngọc. Chúng tôi… có chuyện muốn nói với cô,” Quang bắt đầu, giọng run run vì căng thẳng.
Thủy nhíu mày, ánh mắt nghi ngại: “Các người là ai? Các người muốn gì?”
Ngọc bước tới, giọng dịu dàng: “Chúng tôi… chúng tôi biết chuyện này thật bất ngờ và khó tin… Nhưng cô là con gái của bố chúng tôi, ông Lâm. Ông ấy đã khuất, và để lại lời nhắn muốn gặp cô.”
Cô gái lùi lại, ánh mắt hoảng hốt, rồi bật cười khổ: “Đùa sao? Tôi không có bố nào tên Lâm cả.”
Quang đưa lá thư ra, chậm rãi: “Đây là lá thư của ông ấy. Ông ấy đã cất giữ nó nhiều năm… để lại số tiền này và muốn chúng tôi tìm cô.”
Thủy run rẩy, tay ôm chặt cơ thể, đôi mắt mở to nhìn từng người một. Một luồng cảm xúc hỗn độn hiện lên: bất ngờ, hoang mang, và cả nỗi đau bị bỏ rơi. Cô trượt xuống ghế, nước mắt trào ra: “Vì sao… vì sao bố tôi lại không bao giờ tìm tôi? Vì sao ông ấy để tôi sống mà không hề biết gì về ông?”
Ngọc ngồi xuống bên cạnh, đặt tay lên vai cô gái: “Ông ấy… đã yêu mẹ con chúng tôi rất nhiều, nhưng có một phút sai lầm trong quá khứ. Ông ấy day dứt cả đời vì chuyện đó… Bây giờ, chúng tôi chỉ muốn cô biết sự thật, và muốn giúp ông ấy được thanh thản.”
Thủy im lặng, khóc nức nở. Cô ấy nhìn bức ảnh cũ của bố Lâm mà Quang mang theo, gương mặt căng thẳng dần dịu xuống. Cô ấy gật đầu, nghẹn ngào: “Tôi… tôi hiểu… Tôi biết rằng bố đã chịu đựng nhiều. Nhưng sao… sao lại quá muộn màng?”
Cả nhóm im lặng, cảm nhận được nỗi đau của cô bé. Ngọc nhẹ nhàng nắm tay Thủy: “Không muộn đâu. Bây giờ, chúng ta có thể làm những gì tốt nhất cho bố… và cho chính cô.”
Sau vài giờ trò chuyện, Thủy bắt đầu tin tưởng. Cô đồng ý nhận số tiền bố Lâm gửi để nuôi dưỡng cô và mẹ đã mất. Cô xúc động: “Tôi sẽ giữ gìn số tiền này, để nhớ về ông ấy… và để không phải oán hận cuộc đời.”
Ngọc, Tùng và Quang thở phào nhẹ nhõm. Họ đã hoàn thành nửa chặng đường, nhưng câu chuyện chưa dừng lại. Một phần lớn vẫn còn phía trước: đưa sự thật này về nhà, để mẹ chồng biết rằng bố đã có lỗi, nhưng cũng để bà thấy rằng sự tha thứ vẫn có thể đem lại bình yên.
Trên đường trở về, Tùng nhìn Ngọc, mắt ánh lên quyết tâm: “Chúng ta phải cho mẹ hiểu. Dù chuyện này đau lòng, nhưng bà sẽ cần biết sự thật để lòng nhẹ nhõm.”
Ngọc gật đầu, trong lòng tràn ngập cảm giác vừa lo lắng vừa hy vọng. “Và chúng ta cũng phải chuẩn bị cho cô Thủy. Mọi chuyện sẽ khó khăn với bà Mai… nhưng nếu không làm, bố sẽ mãi không được yên.”
Chiều hôm đó, ba người trở về nhà. Bà Mai đang ngồi bên bàn thờ, lặng lẽ chăm sóc những di vật của ông Lâm. Khi nhìn thấy ba người trở về, bà chỉ im lặng, ánh mắt trống rỗng.
Tùng bước tới, giọng dịu dàng: “Mẹ, mẹ có thể ngồi xuống nói chuyện một chút được không? Chúng con có chuyện muốn trình bày.”
Bà Mai không trả lời, chỉ lặng lẽ nhìn. Ngọc nắm tay bà: “Mẹ, chuyện này liên quan đến bố… và là di nguyện của ông ấy. Mẹ… xin mẹ hãy nghe con nói.”
Ánh mắt bà Mai cuối cùng cũng hướng về con trai, đôi môi mấp máy: “Nói đi… nhưng đừng làm mẹ đau thêm nữa.”
Trong phòng khách yên tĩnh, Tùng và Quang lần lượt kể lại mọi chuyện: quá khứ của bố, lá thư, số tiền, và Thủy – con gái riêng của ông Lâm. Mỗi câu chữ rơi xuống, bà Mai co người lại, nước mắt lặng lẽ trào ra.
“Ông ấy… Ông ấy đã chịu đựng cả đời vì lỗi lầm…?” bà Mai thốt lên, giọng nghẹn ngào. “Vậy mà… tôi đã giận… tôi đã nghĩ ông ấy chỉ yêu mình tôi…”
Ngọc nhẹ nhàng: “Mẹ… ông ấy yêu mẹ thật lòng. Nhưng ông ấy đã sai… và muốn mẹ tha thứ để ông ấy thanh thản.”
Bà Mai cúi gằm, ôm mặt, im lặng. Căn nhà yên ắng đến mức chỉ nghe thấy tiếng thở dài. Mọi người biết rằng, hành trình chưa kết thúc. Phần khó nhất vẫn đang chờ phía trước: liệu bà Mai có thể tha thứ và chấp nhận sự thật, để gia đình được bình yên thực sự?
CHƯƠNG 3 – SỰ THA THỨ VÀ BÌNH YÊN
Sáng hôm sau, cả gia đình Tùng – Ngọc – Quang chuẩn bị một buổi gặp đặc biệt. Thủy sẽ gặp bà Mai – người vợ cả đời của ông Lâm, lần đầu tiên kể từ khi biết sự thật về bố mình. Cả nhà đều căng thẳng, lòng hồi hộp như đang bước vào một trận chiến vô hình giữa quá khứ và hiện tại.
Bà Mai ngồi trên ghế salon, tay cầm chiếc khăn tay của chồng, đôi mắt đỏ hoe. Bà vẫn còn trầm lặng, nhưng không tránh mặt ai, như thể đã chuẩn bị tinh thần cho giây phút này. Ngọc đứng bên cạnh Thủy, nhẹ nhàng: “Cô Thủy, hãy bình tĩnh. Mọi chuyện sẽ ổn thôi. Mẹ chồng em, bà Mai, cũng là người hiểu tình yêu và sự tha thứ.”
Thủy hít sâu một hơi dài, bước vào phòng khách. Gương mặt cô vẫn căng thẳng, đôi tay siết chặt. Khi bà Mai nhìn thấy cô, đôi mắt bà giãn ra, vừa ngạc nhiên vừa hoài nghi.
“Cô… là ai?” bà Mai hỏi, giọng run run nhưng đầy kiềm chế.
“Cháu… cháu là Thủy, con gái của ông Lâm, bố của các anh ấy… cháu vừa biết sự thật về bố cháu,” Thủy thốt lên, giọng nghẹn ngào. Nước mắt lăn dài trên má, cô quỳ xuống một cách vô thức, như thể bày tỏ sự thành tâm và nỗi day dứt.
Bà Mai im lặng, ánh mắt dõi theo từng cử chỉ của cô gái trẻ. Tim bà vừa đau nhói vừa nhói lên một thứ cảm xúc lẫn lộn: giận dữ, thất vọng, và một phần thương xót cho đứa con mà bà chưa bao giờ biết đến.
Tùng lên tiếng: “Mẹ… đây là sự thật. Bố đã để lại lá thư, số tiền, và di nguyện muốn chúng ta tìm con bé. Ông ấy đã chịu day dứt cả đời vì chuyện này.”
Ngọc dịu dàng: “Mẹ ơi, ông ấy đã sai… nhưng tình yêu ông ấy dành cho mẹ là thật. Cháu Thủy là con gái riêng của bố, mẹ hãy lắng nghe cháu, để mọi chuyện được minh bạch và lòng bố được thanh thản.”
Bà Mai lặng người, đôi tay run run đặt lên mặt. Giây phút im lặng kéo dài, chỉ còn tiếng thở nặng nhọc. Rồi bà hít một hơi thật sâu, giọng nghẹn: “Con… con gái ông ấy… sao… sao lại đến bây giờ?”
Thủy đứng dậy, bước tới gần bà: “Cháu biết chuyện này quá muộn. Cháu… cháu chỉ muốn gặp mẹ, để nói rằng… cháu không oán hận bố, và cháu cũng muốn mọi người được bình yên. Cháu biết bố đã yêu mẹ rất nhiều, nhưng đã sai. Cháu chỉ mong mẹ tha thứ cho ông ấy, để ông ấy ra đi thanh thản.”
Bà Mai nhìn sâu vào mắt Thủy, thấy hình bóng của ông Lâm trong đó. Bà rưng rưng, giọng nghẹn ngào: “Sao… sao con lại giống ông ấy đến vậy… Nhìn con, tôi nhớ bố con… nhưng… sao lại đau lòng đến thế này…”
Thủy nắm tay bà: “Cháu không đến để thay thế mẹ, mà chỉ muốn… giúp bố yên lòng. Cháu biết mẹ đã chịu đựng cả đời. Cháu chỉ mong mẹ thấy rằng, ông ấy… ông ấy yêu mẹ thật lòng.”
Nước mắt bà Mai tuôn rơi, những giọt nước mắt pha trộn giữa đau khổ và nhận ra sự thật. Bà ngồi xuống, run rẩy đặt tay lên tay Thủy, lần đầu tiên cảm nhận được một mối liên kết với cô con gái của chồng.
“Ông ấy… đã giữ bí mật cả đời… và cháu… cháu là con của ông ấy…” Bà Mai thở dài, giọng yếu ớt nhưng nhẹ nhõm. “Mẹ… mẹ… tha thứ cho ông ấy… và… cũng… cho con.”
Thủy òa khóc, vòng tay ôm lấy bà Mai. Tất cả những căng thẳng, những nỗi đau dồn nén bấy lâu, trong giây phút ấy tan biến. Cả căn phòng như tràn ngập ánh sáng, một thứ ánh sáng dịu dàng, ấm áp, nơi quá khứ và hiện tại giao hòa.
Quang và Tùng đứng bên, nhìn cảnh tượng đó, nước mắt cũng lăn dài. Họ biết rằng, họ đã thực hiện xong di nguyện của bố. Ông Lâm, dù đã khuất, giờ đây có thể yên lòng, bởi những đứa con và người vợ cả đời của ông đã tha thứ và chấp nhận sự thật.
Buổi chiều hôm đó, cả gia đình cùng nhau ngồi trò chuyện. Thủy kể về mẹ đã mất, về tuổi thơ thiếu vắng bố, về những ngày cô sống với nỗi cô đơn và thiếu thốn tình thương. Bà Mai lắng nghe, thấu hiểu, thỉnh thoảng đưa tay lau nước mắt cho cô bé, như một cách bù đắp cho sự tổn thương mà thời gian đã bỏ quên.
Ngọc, Tùng và Quang cũng kể lại những kỷ niệm với ông Lâm, từ những buổi chiều trong vườn, những lần ông nắm tay mẹ đi dạo, những câu chuyện nhỏ bé nhưng đầy yêu thương. Thủy nhìn mọi người, cảm nhận được sự ấm áp của gia đình mà bố cô đã từng yêu quý.
Ngày hôm sau, Thủy trở về căn chung cư của mình, nhưng không còn cô đơn nữa. Cô biết rằng, trong trái tim bà Mai, trong trái tim Tùng, Quang và Ngọc, cô luôn có một chỗ đứng. Và quan trọng hơn, nỗi day dứt của bố Lâm, nỗi lỗi lầm bị giấu kín suốt hai mươi lăm năm, đã được giải tỏa bằng sự tha thứ và tình yêu.
Bà Mai trở lại với cuộc sống hàng ngày, vẫn thường ngồi bên bàn thờ của ông Lâm, nhưng giờ đây không còn là sự tiếc nuối, mà là những lời tâm sự dịu dàng, sự bình yên và chấp nhận. Tùng và Quang học được rằng, tình yêu không phải lúc nào cũng hoàn hảo, nhưng sự tha thứ và lòng vị tha mới là điều quý giá nhất.
Ngọc vẫn ngưỡng mộ tình yêu của bố mẹ chồng, nhưng giờ đây sự ngưỡng mộ của cô không chỉ đến từ sự chung thủy, mà còn từ khả năng tha thứ, bao dung và tôn trọng nỗi đau của người khác.
Gia đình, dù trải qua sóng gió, cuối cùng vẫn tìm được bình yên. Họ nhận ra rằng, tình yêu không chỉ là sự hoàn hảo, mà là sự chấp nhận, là lòng bao dung, là khả năng tha thứ. Và trong căn nhà ấy, từ hôm nay, mọi người đều tìm thấy bến bờ của sự bình yên – nơi quá khứ và hiện tại hòa quyện, nơi những lỗi lầm được chữa lành, và nơi trái tim con người được yên nghỉ cùng tình yêu và lòng tha thứ.
‼️‼️‼️LƯU Ý❌❌❌: Tất cả nội dung câu chuyện trên chỉ mang tính chất giải trí, hư cấu. Không khuyến khích và cổ xúy bất cứ hành vi nào. Mọi sự trùng hợp chỉ là ngẫu nhiên và không mang tính chất xúc phạm cá nhân, hay tập thể nào.